Jaarbericht

Bevolkingsonderzoek Noord

2018

In ons jaarbericht hebben wij de belangrijkste cijfers en activiteiten uit 2018 op een rijtje gezet. Wij nodigden in 2018 in totaal ruim 440.000 vrouwen en mannen uit voor de bevolkingsonderzoeken borstkanker, baarmoederhalskanker en darmkanker.

Doel van de bevolkingsonderzoeken is vroege opsporing van kanker. Als kanker of voorstadia daarvan in een vroeg stadium worden gevonden kan sterfte worden voorkomen en is de behandeling veelal minder zwaar en de kans op genezing groter. De bevolkingsonderzoeken naar kanker worden uitgevoerd door vijf regionale screeningsorganisaties. Bevolkingsonderzoek Noord werkt in de provincies Groningen, Friesland en Drenthe.

Wilt u meer weten? In onze jaarrekening 2018 leggen wij financiële verantwoording af voor onze werkzaamheden en resultaten in 2018. U vindt de jaarrekening op onze website.

Ik wens u veel leesplezier.

Jan Henk Sangers,
bestuurder

Organisatie

Met 127 collega's sporen we kanker eerder op

ORGANISATIE

Bevolkingsonderzoek Noord is een van de vijf screeningsorganisaties die in Nederland verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de bevolkingsonderzoeken borstkanker, baarmoederhalskanker en darmkanker. Het werkgebied van Bevolkingsonderzoek Noord omvat de provincies Drenthe, Friesland en Groningen.

Lees meer

FINANCIEEL RESULTAAT

Het boekjaar 2018 is afgesloten met een positief resultaat van € 110.233. Het resultaat is toegevoegd aan het eigen vermogen.

Aan de bestemmingsfondsen ten behoeve van de projecten BK2020 (vervanging mammografen, soft- en hardware ten behoeve van het bevolkingsonderzoek naar borstkanker) en ScreenIT (het landelijk informatiesysteem) is € 781.696 toegevoegd.

In de jaarrekening 2018 leggen wij financiële verantwoording af over onze werkzaamheden en resultaten in 2018. U vindt de jaarrekening op onze website.

KWALITEIT

Net als in 2017 speelde informatiebeveiliging een grote rol in 2018. Na het behalen van het certificaat voor de NEN 7510 (informatiebeveiliging in de zorg) in 2017, stond 2018 in het teken van verbetering en vernieuwing, zowel voor informatiebeveiliging als ons kwaliteitsmanagementsysteem.

Lees meer

Naast een druk jaar voor informatiebeveiliging was het overstappen van kwaliteitsmanagementsysteem een belangrijk en omvangrijk proces. Bevolkingsonderzoek Noord is overgestapt van de NEN-EN 15224 (ISO voor de zorg) naar ISO 9001. Ook dit is een succesvol traject geweest, met als resultaat het behalen van het certificaat voor de ISO 9001.

CLIËNTREACTIES

Er zijn 200 klachten van cliënten ontvangen, 130 complimenten en 70 suggesties/vragen. De meeste klachten (ruim 80 %) betreffen het bevolkingsonderzoek borstkanker. Waar het meest over geklaagd wordt is pijn/verwonding (59 klachten) en bejegening (48 klachten).

Lees meer

We ontvingen 123 complimenten over de bejegening. Klachten over het bevolkingsonderzoek baarmoederkanker en darmkanker handelden over de uitnodiging of uitslag.

Naar aanleiding van de klachten zijn een aantal verbeteringen gerealiseerd in onze werkwijze. Ook zijn suggesties ter verbetering van de cliëntmiddelen landelijk besproken en indien mogelijk doorgevoerd.

Eén klacht is behandeld door de landelijke klachtenadviescommissie waarna de raad van bestuur een oordeel heeft gegeven. Alle andere klachten zijn behandeld door de klachtenfunctionaris.

PERSONEEL EN VERZUIM

Op 31 december 2018 had Bevolkingsonderzoek Noord 127 medewerkers in dienst. Het totale aantal fte is gestegen van 74,79 in 2017 naar 82,03 in 2018.

Verzuim

Het gemiddeld verzuimpercentage in 2018 bedroeg 5,3%. Het verzuimpercentage ligt lager dan het landelijk gemiddelde van 5,7% in de zorgsector (bron: CBS).

Borstkanker

Ruim 110.000 onderzoeken uitgevoerd

BEVOLKINGSONDERZOEK BORSTKANKER

Vrouwen in de leeftijd van 50 tot en met 75 jaar ontvangen om de twee jaar een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek borstkanker. Het onderzoek bestaat uit het maken van röntgenfoto’s van de borsten in een van onze acht onderzoekscentra. De gemaakte mammografieën worden in de bekijkeenheid in Groningen onafhankelijk van elkaar beoordeeld door twee radiologen, waarna de cliënt de uitslag per post ontvangt. Bij verdenking van borstkanker wordt de huisarts van de cliënt van tevoren geïnformeerd. De huisarts draagt zorg voor verwijzing naar een mammapoli in het ziekenhuis.

Door het bevolkingsonderzoek borstkanker overlijden er landelijk elk jaar ongeveer 850 vrouwen minder aan borstkanker.

Lees meer

In 2018 nodigde Bevolkingsonderzoek Noord 140.309 vrouwen uit om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek borstkanker. Van deze vrouwen hebben 110.407 gehoor gegeven aan de uitnodiging en zijn onderzocht. Het opkomstpercentage komt hiermee op 78,7%.

In 2018 meldden 13.711 cliënten (7,8%) zich af (non-participatie). Van de 13.711 non-participanten meldden 2.546 vrouwen zich definitief af voor het onderzoek. Bij de overige cliënten is de afmelding van tijdelijke aard.

Het aantal cliënten dat niet reageerde op de eerste uitnodiging noch op de herinneringsuitnodiging (non-respons) bedroeg 16.188 (11,5%). In 2017 waren dit er 12.860 (9%).

NATRAJECT

In 2018 werden 1.888 vrouwen doorverwezen voor vervolgonderzoek. Bij 771 van hen werd borstkanker gevonden.

Lees meer

In 2018 werden 1.888 vrouwen doorverwezen voor vervolgonderzoek. Bij 771 van hen werd borstkanker gevonden (terecht positief). Bij 1.082 vrouwen werd bij nader onderzoek niets gevonden (fout-positief). Het detectiepercentage over 2018 is 0,7% en het verwijscijfer is 17,07 (per 1000). Deze cijfers vallen ruim binnen de landelijke streefwaarden.

WERKEN AAN DE TOEKOMST

In 2015 is gestart met BK2020, een grootschalig landelijk programma met als doel de vervanging van de mammografen, het Image Management Systeem (IMS) (systeem voor beeldopslag en beeldmanagement) het cliëntmanagementsysteem ScreenIT en de bekijkstations voor de radiologen. In 2018 is met veel inzet verder gewerkt aan BK2020 dat naar verwachting in 2019 wordt afgerond.

Lees meer

2018 stond vooral in het teken van de voorbereiding van de implementatie en afstemmen van de configuratie van de systemen. Zo is de software verder ontwikkeld en zijn scenario’s voor de uitrol bedacht. Daarvoor zijn verschillende projectgroepen ingericht.

De uitrol van de mammografen is in 2017 voorbereid en is gestart in 2018. Voor Bevolkingsonderzoek Noord betekende dat het vervangen van 2 mammografen. De rest van de mammografen wordt vervangen in de komende jaren.

Voor de uitrol van het Image Management Systeem (IMS) is gekozen voor een Big Bang scenario wat inhoud dat in enkele dagen alle apparatuur en systemen vervangen gaan worden. Regionaal zijn projectgroepen ingericht om de uitrol te organiseren. Het landelijke programmateam stemt met regionale projectleiders de implementatiewerkzaamheden, planningen en benodigde scholingen af welke nodig zijn om in 2019 het project succesvol af te kunnen ronden.

Baarmoederhalskanker

Onderzoek primair op HPV

BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER

Vrouwen in de leeftijd van 30 tot en met 60 jaar ontvangen om de vijf jaar een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Zij worden uitgenodigd om een uitstrijkje te laten maken bij de huisarts. Dat uitstrijkje wordt onderzocht op de aanwezigheid van HPV, het virus dat baarmoederhalskanker kan veroorzaken. Als er HPV wordt aangetroffen, wordt het uitstrijkje direct gecontroleerd op de aanwezigheid van afwijkende cellen. De cliënten ontvangen per brief de uitslag van het onderzoek van Bevolkingsonderzoek Noord. Vrouwen die een uitstrijkje laten maken lastig vinden en daarom niet mee willen doen, hebben de mogelijkheid gebruik te maken van een zelfafnameset.

CIJFERS

In 2018 werden 75.786 vrouwen uitgenodigd deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. 45.612 vrouwen, ofwel 60,2% (ter vergelijking: 58,5% in 2017), gaven gehoor aan deze oproep en lieten een uitstrijkje maken of deden mee met de zelfafnameset (peildatum april 2019).

Lees meer

2.025 cliënten (2,7%) gaven aan (op dit moment) geen gebruik te willen maken van de uitnodiging (non-participatie). Van hen meldden 471 zich definitief af voor het bevolkingsonderzoek.

Het onderzoek

Bij de primaire controle op de aanwezigheid van HPV bleek dat bij 90,8% van de deelnemers geen HPV werd aangetroffen. Bij 9,2% werd wel HPV aangetroffen en werd verder (cytologisch) onderzoek gedaan. Als een test onbeoordeelbaar blijkt, wordt deze cliënt opnieuw uitgenodigd. Van de cliënten waarvan het celmateriaal is onderzocht, is 32% doorverwezen naar de gynaecoloog.

SCHOLINGEN

In totaal hebben 88 dokterassistenten de basisscholing gevolgd. Deze basisscholingen zijn in samenwerking met het UMCG aangeboden.

Er zijn in totaal 5 basisscholingen aangeboden, waarvan twee aangepaste scholingen voor doktersassistenten in opleiding. Deze aangepaste scholingen werden door de cursisten beoordeeld met een gemiddeld cijfer van 9.

Onze e-learning is door een regionale opleiding tot doktersassistent ingezet als vast onderdeel van het lesprogramma.

Darmkanker

Onderzoek met ontlastingstest

BEVOLKINGSONDERZOEK DARMKANKER

In januari 2014 is de gefaseerde invoering van het bevolkingsonderzoek darmkanker gestart. Dit bevolkingsonderzoek is voor mannen en vrouwen van 55 tot en met 75 jaar. Zij ontvangen iedere twee jaar een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek. Volgens planning is het nieuwe bevolkingsonderzoek in 2019 volledig ingevoerd. Het bevolkingsonderzoek kan landelijk op termijn jaarlijks 2.400 sterfgevallen aan darmkanker helpen voorkomen.

Het bevolkingsonderzoek bestaat uit een ontlastingstest, die met de uitnodiging per post wordt verzonden. In het laboratorium wordt onderzocht of er bloed in de ontlasting zit. Bevolkingsonderzoek Noord verstuurt de uitslag per post aan de cliënt. Als er bloed in de ontlasting is aangetroffen, wordt bij de uitslag direct een uitnodiging voor een intakegesprek voor vervolgonderzoek meegezonden. Het vervolgonderzoek (intake en coloscopie) vindt plaats in een coloscopiecentrum. Vrijwel alle coloscopiecentra zijn onderdeel van een ziekenhuis, een aantal klinieken zijn privaat.

CIJFERS

In totaal werden in 2018 door Bevolkingsonderzoek Noord 224.271 personen uitgenodigd voor het bevolkingsonderzoek darmkanker (in 2017: 215.665). Er werden 167.962 (73,8%) beoordeelbare ontlastingstesten teruggestuurd.

Lees meer

160.491 deelnemers (95,63%) ontvingen een gunstige uitslag. Bij 7.341 personen (4,37%) werd bloed in de ontlasting gevonden. Zij ontvingen bij de uitslag een uitnodiging voor een intakegesprek voor vervolgonderzoek in een coloscopiecentrum.

Verwijzingen

Van de 7.341 verwezen personen zijn er 6.684 naar de intake geweest. 6.086 personen ondergingen een coloscopie. Dit verschil in aantal is te verklaren doordat tijdens de intake kan blijken dat een coloscopie niet mogelijk of zinvol is (bijv. door gezondheidsredenen of medicijngebruik). Ook kan een cliënt er zelf voor kiezen geen coloscopie uit te laten voeren.

Bij 6,3% van de deelnemers die een coloscopie ondergingen werd darmkanker gevonden, bij 35,5% vergevorderde poliepen en bij 36,5% beginnende poliepen. Bij 21,5% werden geen afwijkingen gevonden. Van de resterende 0,2% is op het moment van schrijven nog geen eindconclusie bekend.

CLIENTTEVREDENHEIDSONDERZOEK

In 2017/2018 deden de vijf regionale screeningsorganisaties onderzoek naar de tevredenheid over het bevolkingsonderzoek darmkanker. Het onderzoek werd uitgevoerd door onderzoeksbureau GfK, dat in 2015 een vergelijkbare peiling uitvoerde in opdracht van het RIVM.

Lees meer

De resultaten laten vooral tevreden cliënten zien: zij vinden het bevolkingsonderzoek belangrijk, hebben er vertrouwen in en vinden de informatie over het bevolkingsonderzoek (brieven en folders) duidelijk. Cliënten bij wie bloed in de ontlasting is gevonden, vinden het prettig dat er meteen een afspraak voor een intakegesprek (voor vervolgonderzoek) wordt gemaakt. Als de cliënt de intakeafspraak wijzigt, is dit meestal omdat men liever naar een locatie dichter bij huis of naar een vertrouwde locatie wil.

Cliënten die bij de eerste uitnodiging niet meededen, maar bij de tweede uitnodiging wel, geven als reden hiervoor dat het besef van het belang van het onderzoek groter is geworden. Ook positieve berichten en ervaringen uit de omgeving, twijfel over de eigen gezondheid en de toegenomen duidelijkheid over het bevolkingsonderzoek spelen hierbij een rol.

De belangrijkste reden om niet mee te doen aan het bevolkingsonderzoek is veelal medisch van aard: men is al onder behandeling voor de darmen of voor een andere aandoening.

NIEUWE SAMENWERKING MET DC KLINIEKEN

Wanneer bloed in de ontlasting wordt gevonden, verwijzen wij de cliënt vanuit het bevolkingsonderzoek voor vervolgonderzoek door naar een coloscopiecentrum Hiervoor hebben we overeenkomsten gesloten met alle coloscopiecentra in onze regio. Samen zorgen we ervoor dat cliënten die vervolgonderzoek nodig hebben, zo snel mogelijk en dicht bij huis geholpen kunnen worden.

In 2018 sloten we een samenwerkingsovereenkomst met de DC-kliniek in Dokkum. Ook deze kliniek draagt met het uitvoeren van screeningscoloscopieën nu bij aan de vroege opsporing van darmkanker.

WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK

De screeningsorganisaties beschikken over een grote hoeveelheid data. Omdat het bevolkingsonderzoek wordt gefinancierd met publiek geld, vinden het RIVM en de screeningsorganisaties het belangrijk dat deze data ook voor andere publieke belangen kunnen worden gebruikt. Daarom bieden we sinds 2018 de mogelijkheid deze data te gebruiken ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek dat als doel heeft bij te dragen aan verbetering van de organisatie van de gezondheidszorg, de patiëntbehandeling en/of kennis op het gebied van ziekte en gezondheid.

Lees meer

In 2018 boden we twee maal de gelegenheid om data-aanvragen te doen en kwam een aantal aanvragen binnen. Bij het beschikbaar stellen van data houden wij ons aan de wet gegevensbescherming. Data worden altijd anoniem en niet herleidbaar naar een persoon geleverd.

Met ingang van 2019 is het ook mogelijk om gebruik te maken van de infrastructuur van het bevolkingsonderzoek om vragenlijststudies uit te voeren.

Queridolaan 5
Postbus 425
9700 AK Groningen

t 050 – 520 88 99